DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) ÖZELLİKLERİ
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) ÖZELLİKLERİ
- DEHB nörogelişimsel bir hastalıktır ve belirtileri yaşa ve gelişim dönemine göre farklılık gösterebilir.
- DEHB’nin ilk belirtileri, anne karnında iken dahi fark edilebilir. Anneler hamilelik döneminde bebeklerinin karınlarında fazlaca hareketli olduğundan bahsederler.
- DEHB’li bebeklerin bir kısmı ilk iki yaşta aşırı huzursuzluk, uykusuzluk, sürekli ağlama, yemeği reddetme belirtileri gösterebilir.
- Bu şikâyetlerle çocuk sağlığı hekimlerine götürüldüklerinde genelde herhangi bir neden bulunamaz ya da “gazlı bebek” tanısı konulur.
- Okul öncesi çağa gelindiğinde, aşırı hareketlilik ve bazı çocuklarda beraberinde motor beceriksizlik en göze çarpan belirtidir.
- Bu çocuklar genellikle yürümez, koşarlar ve tırmanmayı, zıplamayı, atlamayı çok severler.
- Yaşıtlarıyla oyunlarda uyumsuz ve kavgacıdırlar.
- Diğer taraftan pencereden sarkma, ateşle oynama, yüksek bir yerden atlama gibi bedenlerine zarar verebilecek riskli eylemlere girebilirler.
- Kalem kullanma, resim çizme, kesme gibi akademik becerilerde sorun yaşayabilirler.
- Bu dönemde erkek çocuklar daha çok hareketlilikleri, kız çocuklar ise dikkat eksikliğine bağlı öğrenme sorunları ile dikkat çekerler.
- Okul çağına gelindiğinde, DEHB’nin temel üç belirtisi de sorun olmaya başlar. Hem evde hem de okulda uyum sorunları yaşarlar.
- Sırasında oturamama, sınıf içinde dolaşma, teneffüslerde koşuşturma öğretmenin ve okul idaresinin hemen dikkatini çeker.
- Dikkat eksikliğine bağlı dersi takip edememe, ödev yapmama ve akademik başarıda düşüklük önemli belirtilerdendir.
- Dürtüselliğe bağlı gelişen davranış sorunları ise gerek arkadaş ilişkilerinde gerekse çocuğun öğretmen ve anne-babası ile olan ilişkisinde yoğun sorunlar yaşamasına neden olur.
- Ergenlik dönemine gelindiğinde, DEHB belirtileri olguların çoğunda şekil değiştirerek devam eder.
- Ergenlik döneminde, DEHB’yi iki farklı şekilde gözleyebiliriz. Birincisi, dürtüselliğin
oluşturduğu davranış sorunları daha ciddi boyutlarda devam ederek ergenin ailesi ve okul ile olan ilişkilerinde daha da bozulmaya neden olur.
- Bunun yanında akademik başarı daha da düşer. ikincisi ise bazı çocukların dürtüselliği ve hiperaktivitesi ergenlik döneminde giderek azalır ancak dikkat eksikliği belirtileri sorun olmaya devam eder.
- Bu ergenler davranış sorunları yaşamasalar da dikkat eksikliğine bağlı gelişen akademik başarısızlık, sosyal iletişim sorunları, sorumluluk almada zorlanma nedeni ile aileleriyle fazlaca çatışırlar. Bazı ergenlerin ise hiperaktivitesi giderek hipoaktivite hâlini alır.
